Links het s/s Nieuw Amsterdam in volle vaart en
daarnaast: een zieltogend einde in Taiwan (1974). Klik op de rechter
foto voor een filmpje van de sloop. Houd tissues bij de hand, want
het is hartverscheurend!
De bovenstaande foto's tonen de
kabelbaantocht van Maiquetias aan de kust van Venezuela, naar de
hoofdstad Caracas in het dal achter de bergen. De tocht duurt meer
dan een uur en voert over de hoge bergen door de wolken.
Aankomst in NYC: 1969
met de Nieuw Amsterdam. Veel sloop in Manhattan voor nieuwbouw en de
nieuwbouw van het World Trade Center (WTC) dat op 11
September 2001 door terrorisme werd vernietigd.
De bovenstaande foto's tonen de bevoorrading van de Nieuw Amsterdam
in La Guaira, Venezuela.
Bovenstaande foto's zijn genomen op Trinidad.
Bovenstaande foto's tonen een
'salvage' van een achtergelaten of verongelukte katamaran tussen
Florida en Cuba. De US coastguard kwam een oogje in het zeil houden.
Ik heb nooit gehoord wat er met die katamaran was gebeurd.
Na een half jaar Statendam kwam
ik op het
s/s Nieuw Amsterdam/PGGF, later - onder Antilliaanse vlag
- werd dit PJRS. Ik moest Joop Dijkema vervangen wiens vrouw op het
punt van bevallen stond. Op de Nieuw Amsterdam heb ik van 1969 tot en met 1973 gevaren. Met
veel plezier. Na een paar Atlantische crossings in 1969, kwam daar
toch eigenlijk wel rond die tijd een einde aan door de toenemende
concurrentie van de luchtvaart. De vlaggeschepen zoals de
QE II/GBSS,
Queen Mary/GBTT, de
France/FNRR, de
United
States/KJEH,
Nieuw Amsterdam, de
Rotterdam
en de
Hamburg maakten uit
nostalgische overwegingen doorgaans nog wel één of twee crossings
per jaar. Maar je kon dat toch geen lijndienst meer noemen.
De Nieuw Amsterdam was de Grand
Old Lady van de HAL. Ik vond het een fantastisch schip. En met mij
vele anderen. Lees maar mee:
‘The Nieuw
Amsterdam was often affectionately nicknamed the “Darling of the
Dutch” and was truly a most elegant and handsome ship. This much
loved Holland America Line ship had a most eventful career including
service as a troopship during the Second World War but was
eventually retired from service and scrapped in 1974’.
De transatlantische lijndienst
werd vervangen door cruises. Korte van acht dagen of langere van
twee weken of één maand. In het
Caribisch gebied. En die cruises begonnen afwisselend vanuit Port
Everglades bij Fort Lauderdale / Miami in Florida of vanuit New York
City. Vanuit NYC begonnen de cruises meestal in de winter. Dat
betekende altijd een fikse omschakeling van tropische warmte naar
ijzige kou in een paar dagen tijd. Bij Cape Hatteras begon die
omslag doorgaans.
Mijn chef was de meeste tijd
R/O Karel Musch †. Ik kwam hem nog tegen op de reünie van 1999. Andere
collega's waarmee ik veel heb samengewerkt waren Joop Dijkema, de
broers Frank en
Harm de Haan, Piet
de Man † (zie foto's; Piet staat links van Ninke en Nanda; in
de middelste foto sta ik rechts; genomen op Trinidad) Willem R.H. Bakker †, Peter Dral. Van Piet de Man heb ik
geleerd van klassieke muziek te gaan houden. Hij had de volledige
collectie van de Beethoven symphoniën en een platenspeler. Met Joop
Dijkema en zijn vrouw Bouk hebben we nog steeds contact. We gingen
vaak samen de wal op en 's-avonds op zee dronken we koffie bij
masseuse Marees. Haar koffie was erg lekker want zij had een 'echt'
koffiezetapparaat in plaats van de gebruikelijke percolator. Dat
hielp en trok veel belangstelling. Of waren het toch haar korte
jurkje, mooie
benen en het leuke puntje van haar neus dat meebewoog als ze sprak ?
Jan de shopmanager ging ook
vaak mee stappen en als we weer een dag een eiland over waren
gelopen en bij Jan de blaren op de hielen stonden, stopte hij zijn
blote voeten in een teil met veel ijsblokjes en verzuchtte: 'dat
nooit meer', maar een volgende keer was hij toch weer van de partij.
Hier ontdekte ik ook voor het
eerst (!) dat St. Maarten bestaat uit een Nederlands en een Frans
gedeelte. Toen we op een dag het eiland overliepen, kwam we zowaar
bij een heuse grens! Volgens mij hadden we dat op school nooit
geleerd. Of heb ik niet opgelet ?
Van Bertus de chef kok kregen
we - op verzoek - een plastic zak met biefstuk mee om op een
tropisch strandje te kunnen BBQ-en. Daar werd gretig gebruik van
gemaakt. Zo ook op St. Maarten waar echter - toen de duisternis was
ingevallen - al onze kleren werden gestolen en ook de sleuteltjes
van de door mij gehuurde jeep. We moesten dus in onze zwembroek de
tender in om weer aan boord te komen. Gênant! Ik was ook $ 100,--
kwijt. Best veel geld in die tijd.
Op Puerto Rico gingen we
drankjes halen in El Primitivo; een barretje in de heuvels waar de
barstoelen aan het plafond hingen. De pina collada was daar
fantastisch.
Op Cuba zijn we
helaas nooit geweest. Dat wilde Fidel Castro niet zo graag en na het
Varkensbaai-incident was het sowieso a big no-no voor de
Amerikanen.
Op Barbados kwam ik
in contact met de directeur van het energiebedrijf aldaar. Hij had
een testuitzending gehoord van mij via de satelliet. We hadden een
pilotsysteem aan boord voor het uitproberen van
satellietcommunicatie. Via een grondstation in de Mohave dessert
kwam er contact met het grondstation in Burum, Groningen en kon je
af en toe met thuis bellen. Er was nog geen echo-onderdrukking en
dus gingen de eerste minuten van de verbinding verloren met het
leren omgaan met een echo die een seconde of wat naijlde. De directeur van het energiebedrijf had mijn testuitzending gehoord bij
het binnenvaren van Bridgetown en was naar de gangway gekomen om
naar mij te vragen. Mijn vrouw was ook een reisje mee en samen
werden we uitgenodigd om naar zijn huis te komen waar we op een
terras met een verfrissend briesje ijsthee kregen. Even later werden
we meegenomen naar een tropisch regenwoud op Barbados waar je de
apen hoorde schreeuwen en broodbomen zag. Indrukwekkende ervaring met een gastvrije
man die toevallig een satellietsignaal had opgepikt.
De chicken-in-the-basket
(met coleslaw en french fries) was het lekkerst op
Barbados en de steelband op de kade van Bridgetown klonk
daar het mooist. Een reisje naar de noordkust van het eiland met de
lokale bus ontlokte aan een prachtige negerin met een fruitmand op
haar hoofd de kreet: 'you have stolen my soul man', toen ik
van haar een foto nam. Ik moest maken dat ik wegkwam. Maar toen ik
haar even later een US dollar gaf, was het weer pais en vree.
Mr. en Mrs. Bradshaw waren op
één van de reizen 25 jaar getrouwd. Collega Peter Dral had dit
gehoord en via de tafelsteward hebben we toen geregeld dat zij in
'het zonnetje werden gezet'. Dat werd zo gewaardeerd dat we bij
terugkeer in Port Everglades door hen werden uitgenodigd voor een
dinnershow in de
Mai-Kai in Fort Lauderdale. Dat was een spetterende ervaring.
Fantastische show met fakkels en dans. De volgende dag moesten we
naar hun huis komen voor de BBQ. Maar we hadden natuurlijk geen
vervoer. Geen probleem. Hun tienerdochter (19) kon haar VW kever wel
een paar dagen missen. Ze had er toch twee (!). De ultieme
gastvrijheid.
Toen ik jaren later (1991) met
het gezin naar Florida ben geweest, hebben we nog een keer van de
Mai-Kai genoten. Het was nog even indrukwekkend.
In Ft. Lauderdale/Fla. had je
overigens een piepklein restaurantje (hole-in-the-wall) waar
je de beste clam chowder kon eten die ik ooit heb geproefd.
Peter Dral
(op de foto zie je Peter op z'n rug; met het half lange haar) moest een reis later
worden gerepatrieerd. Hij had een paar maagzweren en liep continue
krom van de pijn. Overigens ben ik met Peter Dral ook nog een
keertje tijdens verlof naar Scheveningen Radio geweest in IJmuiden.
Hij had een Citroën Ami en kwam me thuis ophalen. Ik had wel een
rijbewijs maar geen auto. We maakten bij PCH kennis met verscheidene
telegrafisten en telefonistes die we draadloos aan de lijn hadden
gehad.
Voor telefoongesprekken tussen
(Amerikaanse) passagiers en hun 'parties' aan de wal maakten we
verbinding met AT&T kortegolf telefoniekuststations aan de Oostkust
met de roepletters
WOM
en WOO. Je kreeg eerst
verbinding met de technician (hi tech !) en als de verbinding
goed genoeg was werd je doorverbonden met de high seas operator (hi
operator, of 'hi dear' als je elkaar voor de zoveelste
keer die dag aan de lijn had). De operators waren altijd vrouwen en
naar onze beleving altijd vrouwen met een zwoele stem. Op een zeker
moment hadden we er een paar uitgenodigd aan boord te komen
kennismaken in NYC. Die uitnodiging werd gretig aangenomen en dat
stemde ons hoopvol. De dag brak aan en de vijf dames kwamen aan
boord. De leeftijd lag tussen de 50 en de 65 jaar, schat ik en er
zijn in de anderhalf uur die daarop volgde twee flessen whiskey
doorgegaan. Piet de Man ging op een gegeven moment de glazen wassen
en zette de kraan open van de wastafel in de hut. Dat werkte subliem
op de blaas van de dames en zo kwam er een einde aan dit gezellige
samenzijn.
Deze foto toont de
radiohut van de Nieuw Amsterdam in 1969.
Om
het telefonieverkeer een nog betere kwaliteit te geven, kregen we
extra apparatuur aan boord. Het was een
Lincompex box die van alles met de verbinding deed, zoals het
wegnemen van ruis of andere onvolkomenheden. Nadat de verbinding met
het Amerikaanse kuststation was gemaakt, moest je aan beide kanten
overgaan op Lincompex. Soms betekende dat echter geen verbetering
maar juist het tegendeel en dan ging je maar weer terug op
'normaal'. We kregen ook een
Redifon R408 ontvanger. Dat was de eerste ontvanger met
transistoren. Alle andere ontvangers hadden nog gewone radiobuizen,
zoals de Philips BX925A.
We hadden drie zenders in de radiohut. Eigenlijk waren het er vier,
want we hadden ook nog een marifoon in het radiostation. En ook een
op de brug. Op hoogtijdagen waren alle drie de zenders tegelijk in
de lucht. Dat leverde soms verwarring op bij PCH: 'Maar we hebben
toch al verbinding met u op de 12 Mhz?' Dan was een collega
alvast begonnen de
nieuwe voorraad telegrammen op de 12 Mhz af te wikkelen. En een
andere collega handelde het telefoonverkeer af. Dat gaf altijd wel
een kick. Maar het gaf bij PCH wat problemen met de telegramnummers
die dan door elkaar liepen. We kwamen er wel altijd uit. Die
hoogtijdagen waren er bijvoorbeeld met de Kerstdagen. Met Oud en
Nieuw probeerden we altijd om 00:00 uur verbinding met PCH te
hebben. Soms lukte dat. Toen het mij een keer was gelukt en ik mijn
vrouw aan de lijn kreeg, kon ze me niet verstaan omdat de Chinese
buurman net zijn 10.000 klapper had aangestoken. Shit happens.
In de loop van 1973
kregen we als een van de eerste passagiersschepen een
proefinstallatie aan boord van de PTT voor satellietcommunicatie.
Dat ging via de ATS-3 satelliet via een grondstation in de Mohave
woestijn (Californie). Maar ook heb ik rechtreeks contact gehad met
de PTT in Buren (denk ik). Dan mocht ik gratis even met thuis
bellen. Via de HF kostte dat (voor bemanningsleden) 13,60 gulden per
drie minuten. Ook van deze foto's hebben de kleuren van de
oorspronkelijke dia's de tand des tijds niet overleefd helaas.
De
scheepsklok.
Ergens tijdens een reis besloten we dat de radiohut nodig aan een
opknapbeurt toe was. Maar ja.....een matroos met een bokkepoot in de
radiohut; dat kon natuurlijk niet. Dus besloten we - vooral tijdens
de hondenwacht en de 4-8 wacht - de radiohut zelf onder handen te nemen.
We kregen uiteraard wel de verf en kwasten van de boots. Tegen de
achterwand hing één van de vele scheepsklokken die de lokale tijd
aangaf. Daarnaast hing de GMT klok. Beide moesten van de wand, want
erom heen schilderen is natuurlijk not done. De volgende dag
tijdens het ontbijt sprak ik de electriciën. Hij zag er verhit uit.
Alle scheepsklokken stonden stil! En dat op een passagiersschip! Het
muntje viel nog niet bij mij. In de loop van de middag kwam de
electriciën bij ons langs in de radiohut. Hij kwam advies vragen.
Hij was ten einde raad. Toen keek hij naar de achterwand die mooi in
de verf stond te drogen. Hij stotterde....wwaaar is de
scheepsklok? 'Nou die is er even af, want we moesten schilderen
hè'. Ik dacht dat ie pardoes ontplofte! Wat bleek: alle
scheepsklokken waren met een serieschakeling aangesloten op
één masterklok die centraal werd bediend. Door onze klok los te
maken, werd de serieschakeling onderbroken en stonden dus alle
klokken stil. Ik heb van dat kleine driftige electriciëntje in
heeeel korte tijd heeeel veel nieuwe woorden geleerd.
Wanneer mijn vrouw aan boord
was (een echtgenote mocht drie maanden per jaar gratis mee) liep ik
het liefst de hondenwacht. Dan kon je 's-avonds samen naar de shows
of ander entertainment. Het betekende wel dat je daarna meteen om
24:00 uur op wacht moest en anderhalf uur de Amerikaanse pers van
kuststation WCC moest binnen halen. Ik ben toen een keer boven de
schrijfmachine met m'n vingers tussen de toetsen in slaap gevallen.
Ook toen bracht de bandrecorder weer uitkomst.
Eén van de lekkernijen aan
boord was altijd het 'captain's dinner'. Dit werd overigens
alleen voor de bemanning gemaakt en bestond uit bruine bonen (of
capucijners) met
aardappelen en gebakken ui, rauwe ui, uitjes in het zuur, augurken,
piccalilly, kaantjes, spekvet, uitgebakken reepjes spek en
afhankelijk van de kok nog enkele typisch oud-Hollandse
heerlijkheden. Mijn vrouw maakt het na al die jaren meestal nog één
keer per jaar klaar. Ook de kinderen zijn er dol op. Wellicht de
kleinkinderen straks ook!
Het moet rond 1970 zijn geweest
dat de HAL besloot Indonesische bemanning in dienst te nemen,
hoofdzakelijk 'voor-de-mast'. We kregen een stencil met
Indonesische (Bahasa Indonesia, of Maleis) uitdrukkingen. De
belangrijkste (!) ken ik nog: selamat makan (eet smakelijk),
selamat pagi (goede morgen), selamat tidur
(welterusten). De saté uit de Indonesische keuken vond een 'brede'
aftrek! Trimakassi !
Tegen het einde van 1973 werd
het duidelijk dat de Nieuw Amsterdam uit de vaart zou worden
genomen. Het was toen nog niet duidelijk hoe of wat en waar of
wanneer, maar ik besloot dat dit moment dan ook maar het einde van
mijn loopbaan als zeeman moest worden. Vanuit Lissabon zouden we
worden afgelost. Mijn vrouw is daar nog een paar dagen aan boord
geweest en hebben we Lissabon gezien en het treintje naar Cascais en
Estoril genomen en langs het strand gelopen.
Collega Piet de Man † heeft - meen ik - de reis meegemaakt naar
Taiwan waar de Nieuw Amsterdam is gesloopt. Ik heb mijn verlofdagen
opgemaakt en kreeg in december 1973 nog even een hopperzuiger
toegewezen om mijn contract met RH uit te dienen. Ik was 27 jaar
geworden. En zo kwam er dus een einde aan mijn ervaringen met de
Holland Amerika Lijn.
Bovenstaande foto's geven een verdere
indruk van het prachtige Caraïbische gebied met de vele eilanden,
vriendelijke mensen, mooi weer en altijd blauwe zee.
Ik heb nooit één moment spijt
gehad van mijn zeemans-decennium. Ik heb me wel eens afgevraagd of
ik niet beter had kunnen blijven varen. Want je was natuurlijk wel
negen maanden weg van huis, maar daarna was je dan wel drie maanden
thuis. Die luxe heb ik daarna nooit meer gehad. Ik was gewoon niet
thuis.
En
hier onder ziet u een filmpje van juni 2013 toen we
een overnachting hadden op het s/s Rotterdam dat
nu als hotelschip aan de kade ligt in Rotterdam.